Wat is Coeliakie?
Coeliakie (spreek uit als: seu-lia-kíé) is een intolerantie voor gluten, die onder andere zitten in voedsel dat de granen tarwe, rogge, gerst, spelt en khorasantarwe (Kamut) bevat. Als mensen met coeliakie gluten eten ontstaat door een abnormale afweer een chronische ontstekingsreactie die vooral leidt tot beschadiging van het slijmvlies in de dunne darm. Bouwstoffen uit het voedsel, die nodig zijn voor normaal functioneren, kunnen dan niet meer goed worden opgenomen.
Klachten bij coeliakie verschillen van persoon tot persoon. De ziekte kan gepaard gaan met buikpijn, chronische diarree, onregelmatige ontlasting, gewichtsverlies en groeiachterstand (vooral bij jonge kinderen), maar zonder klachten is ook mogelijk.
Klachten bij coeliakie zullen verdwijnen met het volgen van een dieet zonder gluten (het ‘glutenvrij dieet’) waarmee de dunne darm zich zal herstellen. Deze behandeling moet het hele verdere leven strikt gevolgd worden omdat onbehandeld ernstige medische complicaties het gevolg kunnen zijn.
Coeliakie komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en kan zich op elke leeftijd openbaren. Vandaag de dag is de ziekte een wereldwijd gezondheidsprobleem. Alleen al in Nederland en België hebben naar schatting 250.000 mensen deze chronische aandoening terwijl maar 25.000 mensen weten dat ze het hebben.
De ziekte wordt door meerdere factoren veroorzaakt. Genetische aanleg speelt een grote rol bij het ontwikkelen van de ziekte, waarbij het Humaan Leukocyten Antigen (HLA) verreweg de grootste genetische risicofactor is. Ongeveer 40% van de Nederlanders is drager van HLA-DQ2 en/of HLA-DQ8, maar slechts een klein deel hiervan zal coeliakie ontwikkelen. Mensen die deze HLA typen niet hebben zullen nagenoeg nooit coeliakie krijgen. Ongeveer 10% van de eerstegraads-familieleden (broertjes en zusjes, moeder of vader) van kinderen met coeliakie heeft de ziekte ook.
Hoe krijg je Coeliakie?
De precieze oorzaak van coeliakie is nog onbekend. Wel is duidelijk dat erfelijkheid een rol speelt. Waarschijnlijk wordt coeliakie veroorzaakt door een combinatie van genetische (erfelijke) en omgevingsfactoren.
Als één van de ouders coeliakie heeft, heeft elk kind een verhoogde kans van vijf tot tien procent op coeliakie. Maar er zijn ook veel coeliakiepatiënten die geen familieleden hebben met de ziekte.
Coeliakie symptomen
Symptomen en aandoeningen die een aanwijzing zijn voor diagnostiek naar coeliakie
- Chronische of met tussenpozen terugkerende diarree
- Chronische obstipatie (opstopping) die niet op gebruikelijke behandeling reageert
- Chronische buikpijn
- Een opgezette buik
- Misselijkheid en overgeven
- Gewichtsverlies en ondergewicht, ontwikkelingsachterstand en te geringe lengtegroei bij kinderen, maar coeliakie kan ook gepaard gaan met obesitas
- Vertraagde puberteit, menstruatie- en vruchtbaarheidsstoornissen
- Aanhoudende vermoeidheid en humeurigheid en/of depressiviteit
- Botafwijkingen (osteopenie/osteoporose), herhaaldelijke botbreuken
- Artritis en (gewrichtspijn en gewrichtsontsteking)
- Neuropathie (zenuwen buiten de hersenen en het ruggenmerg zijn aangetast)
- IJzergebreksanemie (bloedarmoede)
- Aften (pijnlijke kleine zweertjes op het mondslijmvlies)
- Dermatitis herpetiformis (een jeukende huidaandoening)
- Afwijkingen aan het tandglazuur
- Afwijkende leverfunctiewaarden
- Aantasting van de kleine hersenen met evenwichts- en coördinatie stoornissen als symptoom: glutenataxie
Coeliakie test
Het uitsluiten van coeliakie is in een laboratorium eenvoudig en met hoge betrouwbaarheid vast te stellen. Hiervoor doe je een Coeliakie test. Het laboratorium test op de aanwezigheid van de HLA typen geassocieerd met Coeliakie (HLA-DQ2 en/of HLA-DQ8). Als deze afwezig zijn is de kans op ontwikkeling van Coeliakie nagenoeg uit te sluiten.
Een Coeliakie test (met thuisafname via laboratorium) bestel je hier online (uitslag binnen 7 werkdagen).
Coeliakie behandeling
Het is belangrijk om te weten dat de thuistesten.com test niet diagnosticeert of u Coeliakie heeft, maar het slechts uitsluit. Mocht u positief testen voor 1 of beiden HLA-DQ typeringen en klachten ervaren is het verstandig om naar uw huisarts te gaan en verder onderzoek te doen.
De behandeling van coeliakie bestaat uit het levenslang volgen van een glutenvrij dieet. Als u dit dieet volgt, zullen uw klachten langzaam verdwijnen. Na enkele weken tot maanden voelt u zich een stuk beter. Binnen zes maanden tot een jaar is uw dunne darm weer helemaal hersteld.
Als gevolg van de coeliakie kunt u misschien verzwakt zijn of bloedarmoede hebben. Dan krijgt u het advies van uw arts/diëtist om enige tijd extra vitaminen en mineralen te gebruiken, bijvoorbeeld foliumzuur, vitamine B12 en ijzer. Het volgen van een levenslang dieet is belastend voor veel mensen en zeker voor kinderen. Voor een deskundig advies over een glutenvrij dieet stuurt de arts u door naar een diëtist.
Gevolgen van coeliakie
Op den duur kan de darmwand door contact met gluten ernstig beschadigd raken en zijn er geen darmvlokken meer over. Het oppervlak van de dunne darm is dan glad en te klein geworden. Hierdoor kunnen voedingsstoffen minder goed opgenomen worden. Het gevolg is dat men een tekort krijgt aan vitaminen en mineralen en in gewicht afneemt. Hierdoor ontstaan allerlei klachten in het lichaam.
Op den duur kan de darmwand ernstig beschadigd raken, waardoor er problemen kunnen ontstaan met de opname van voedingsstoffen. Dit kan klachten veroorzaken als:
- gewichtsverlies en ondergewicht
- bloedarmoede
- vermoeidheid
- depressiviteit en/of veel huilen
- te geringe lengte groei
- te late puberteit
- onvruchtbaarheid
- humeurigheid
- algeheel gevoel van ziek zijn
- botontkalking
Controleer jezelf op Coeliakie via een betrouwbare thuistest
Als je jezelf wilt laten testen op de afwezigheid van Coeliakie dan kun je online een Coeliakie exclusie test bestellen. Je stuurt het zelf afgenomen lichaamsmateriaal anoniem op naar een gecertificeerd laboratorium en ontvangt dan binnen 7 werkdagen de uitslag via deze website.